Sinds 2016 leveren alle instellingen de volledige jaarrekening via het XBRL-portaal aan. De planning was dat vanaf het boekjaar 2019 ook het bestuursverslag en de controleverklaring van de accountant via XBRL ingediend zouden worden, waarbij de accountant vaststelt dat de aangeleverde cijfers via XBRL betrouwbaar zijn (‘digitale assurance’). Deze planning is niet gehaald, omdat de voorgestelde werkwijze met de huidige taxonomie niet goed uitvoerbaar bleek. De accountant doet daarom nog altijd geen controle op de via het XBRL-portaal ingediende cijfers. Het doel blijft echter om over te gaan op digitale assurance, maar voor de overgang wordt meer tijd genomen. Hoeveel tijd is niet bekend. DUO heeft het XBRL-project nu omgedoopt in ‘duurzaam verantwoorden’. In een webinar ‘digitale verslaggeving’ van OCW, op 8 februari met XBRL Nederland, werd uitgelegd dat men tracht met dit project tot een visie en roadmap te komen om wellicht over circa vijf jaar een overstap te maken naar volledig verantwoorden via XBRL.
De gegevens die aangeleverd worden via XBRL worden door de overheid gebruikt voor analyse en onder meer beschikbaar gesteld op de website in het kader van benchmark learning. Daarom neemt het belang van de betrouwbaarheid van deze informatie toe. Dit kan worden bereikt door digitale assurance, waarbij de accountant een digitale handtekening plaats bij de XBRL verantwoording. Hier is voorlopig dus ook geen sprake van.
Bestuursverslag
Een jaarverslag bestaat uit een bestuursverslag en een jaarrekening. Natuurlijk dient een jaarrekening aan de verslaggevingsvereisten te voldoen, maar een onderwijsinstelling is ook verplicht een uitgebreid bestuurs-
verslag op te stellen dat moet voldoen aan bepaalde eisen. In wet en regelgeving zijn vereisten opgenomen waaraan het bestuursverslag dient te voldoen. Hierop voeren wij een controle uit in het kader van de jaarrekeningcontrole. Ook de inspectie van het onderwijs controleert de jaarverslagen aan de hand van deze punten.
De PO-Raad heeft in januari 2023 een voorbeeld bestuursverslag 2022 gepubliceerd. Onze ervaring is echter dat dit voorbeeldverslag niet altijd volledig voldoet aan de eisen. Wij hebben de vereisten daarom in een eigen checklist opgenomen, die wij voorafgaand aan de controle aan de dagelijkse leiding hebben verstrekt. Onderwerpen die in onze ervaring onderbelicht blijven zijn:
● bij de analyse van het normatief en bovenmatig eigen vermogen wordt geen/onvoldoende uitleg gegeven;
● de interne toezichthouder rapporteert onvoldoende over rechtmatige en doelmatige besteding van middelen;
● zichtbare vastlegging van de goedkeuring van de meerjarenbegroting door de interne toezichthouder ontbreekt;
● de balans volgens de continuïteitsparagraaf wijkt af van de vastgestelde meerjarenbegroting en/of het
verschil hiertussen is niet toegelicht;
● in de continuïteitsparagraaf worden onder punt B2 de beheersingsmaatregelen niet vermeld;
● er wordt geen verband gelegd tussen het beleid, de risicoanalyse, het eigen vermogen, normatief/bovenmatig
eigen vermogen en de meerjarenbegroting.
Steeds langere bestuursverslagen
Hoewel OCW nog steeds onderzoekt hoe het bestuursverslag korter gemaakt kan worden, lijkt dit vooralsnog niet te leiden tot kortere bestuursverslagen. Het lijkt er zelfs op dat bestuursverslagen in de toekomst alleen maar uitgebreider gaan worden.
Grote ondernemingen (met meer dan € 40 miljoen omzet) zijn bijvoorbeeld met ingang van 2025 verplicht middels het bestuursverslag te rapporteren over duurzaamheid. Dit is nog niet verplicht voor onderwijs-
instellingen. Maar onderwijsinstellingen dienen op dit moment wel de financiële verslaggevingsrichtlijnen te hanteren van grote ondernemingen. Hoe de duurzaamheidsrichtlijnen gaan gelden voor onderwijsinstellingen is nog niet bekend. In november 2022 nam de Europese Unie de Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD) aan. In deze nieuwe richtlijn staat dat vanaf 2024 steeds meer bedrijven verplicht worden te rapporteren over de impact van hun activiteiten op mens en milieu. De CSRD-richtlijn staat centraal in de Green Deal van de Europese Unie en moet zorgen voor meer transparantie over en betere kwaliteit van duurzaam-
heidsinformatie.
De CSRD-richtlijn vereist dat grote bedrijven rapporteren over zaken als CO2-uitstoot en het sociaal kapitaal, maar ook over de impact die het bedrijf heeft op biodiversiteit en mensenrechtenschendingen in de keten. De richtlijn is een uitbreiding van de bestaande Europese richtlijn rondom duurzaamheidsverslaglegging: de Non-Financial Reporting Directive (NFRD). Voor niet-beursgenoteerde mkb-bedrijven wordt gekeken naar een lichtere CSRD-variant die voor hen beter uitvoerbaar is.
Aantallen mannen en vrouwen
Een wijziging in het bestuursverslag van 2022 voor grote ondernemingen is dat een grote onderneming moet gaan rapporteren over het aantal mannen en vrouwen dat eind van het boekjaar deel uitmaakt van bestuur en toezicht. De onderneming geeft ook het aantal werknemers in leidinggevende functies aan, doelen in de vorm van streefcijfers, het plan om deze streefcijfers te bereiken en de redenen waarom doelen niet zijn bereikt. Ook deze wijziging in het bestuursverslag geldt vooralsnog niet voor onderwijsinstellingen, maar zou mogelijk wel voor de komende jaren als een zinvolle wijziging kunnen worden gezien in het bestuursverslag van een onderwijsinstelling. Hoewel het bestuursverslag dus steeds uitgebreider lijkt te worden, geldt nog altijd (ook voor onderwijsinstellingen) art 391 lid 1 BW2t9. Dit stelt dat het bestuursverslag, in overeenstemming met de omvang en de complexiteit van de rechtspersoon en groepsmaatschappijen, een evenwichtige en volledige analyse bevat van de toestand op de balansdatum, de ontwikkeling gedurende het boekjaar en de resultaten. De onderwerpen dienen dus wel volledig te worden behandeld in het bestuursverslag, alleen mag de diepgang (volgens de wet) afhangen van de omvang van de rechtspersoon.
XBRL, de jaarrekening en het bestuursverslag
